Cultuur

De ophanging van Fledderus

Leestijd 4 minuten

Met het einde van de Tachtigjarige Oorlog in 1648 komt er geen slot aan de roerige geschiedenis van Steenwijk. Een eeuw later zorgen conflicten tussen het stadsbestuur en het kerkbestuur voor hevige twisten in de Vestingstad. Burgers protesteren bovendien tegen de corrupte burgemeesters van de stad. De onrust leidt uiteindelijk in 1749 tot de dood van Hermannus Coop Fledderus die op het galgenveld wordt opgehangen. Zijn naam wordt niet veel later gezuiverd door stadhouder Willem IV van Oranje Nassau. Naar Hermannus Coop Fledderus is in Steenwijk een straat vernoemd.

Na de Tachtigjarige Oorlog

Van de toonaangevende Republiek waar in de 17e eeuw veel landen met jaloezie naar kijken, is een eeuw later weinig meer over. Het gaat slecht met wat nu Nederland is en de situatie in Overijssel is zelfs nog beroerder. Ook de regio rond Steenwijk krijgt veel te verduren. Er zijn regelmatig dijkdoorbraken en overstromingen. Dat leidt in de tweede helft van de eeuw bijvoorbeeld tot het ontstaan van de grote meren bij Giethoorn en Sint Jansklooster. Turfstekersdorpje Beulake verdwijnt helemaal onder water. In 1745 zorgt de veepest ook voor veel onrust onder boeren. Ondertussen neemt de bevolking van Steenwijk tussen 1733 en 1748 sterk toe. Aan het einde van de Tachtigjarige Oorlog woonden nog maar een paar honderd mensen in de stad.

Conflict na vertrek dominee

Met het vertrek van een van de twee dominees begint een periode van conflicten in Steenwijk. Het kerkbestuur wil een nieuwe predikant benoemen, maar de magistraat (het stadsbestuur) ziet een mooie aanleiding tot een bezuiniging in de economische moeilijke tijd en ziet liever geen nieuwe dominee komen. Als er toch iemand wordt gevonden, trekt deze zich vanwege het magere salaris zonder reiskosten terug. Duidelijk is dat het stadsbestuur de invloed op de kerk niet kwijt wil.

Onrust onder burgers

Tegelijkertijd neemt de onvrede onder de burgerbevolking over het stadsbestuur toe. Ook elders in het land is er veel onrust onder burgers, onder meer over het belastingstelsel, met soms geweld tot gevolg. Een groep Steenwijkers beschrijft de belangrijkste lokale klachten en overhandigt het geschrift aan het bestuur. In feite willen ze daarmee vooral zorgen dat de situatie in Steenwijk niet escaleert en tot geweld leidt. Ondanks dat veel stadsbewoners zich achter de groep scharen, reageert het bestuur niet of nauwelijks. De spanningen lopen met de dag verder op.

Op naar de stadhouder

De burgers zoeken het dan hogerop. Ze willen hun bezwaren kenbaar maken bij de Stadhouder die in Den Haag resideert en wijzen een paar Steenwijkers aan die naar het westen moeten afreizen. Een van hen is Hermannus Coop Fledderus. Dat is een ondernemer die in Steenwijk onder meer pachter van alcoholische dranken is. Hij heeft het gevoel dat het bezoek aan Den Haag zinvol is geweest en keert met een goed gevoel per schip terug naar Blokzijl. Vanwege een zakelijk conflict wordt hij daar opgewacht door een deurwaarder, maar Fledderus bereikt uiteindelijk toch Steenwijk.

Ruzie met de burgemeester

De tumultueuze terugkeer in Blokzijl is het begin van een reeks incidenten. Blijkbaar houdt burgemeester Ram Fledderus verantwoordelijk voor aantasten van zijn gezag en van hogerhand wordt hem geen strobreed in de weg gelegd. Het Haagse bezoek bleek zinloos. Historici sluiten niet uit dat de familiegeschiedenis van beide betrokkenen een rol spelen. Ram is de voormalig schoonvader van de vrouw van Fledderus. In de maanden die volgen wordt Fledderus leider van de zogenoemde Oranjewacht en Ram van de burgerwacht. Beide groepen staan lijnrecht tegenover elkaar. Na de nodige conflicten, ook met geweld, laat Ram uiteindelijk in december 1748 arresteren, ruim drie maanden na het bezoek aan Den Haag en het voorval in Blokzijl.

Einde op het galgenveld

Fledderus wordt opgesloten in de kelder onder het stadhuis op de Markt, klassiek met armen en benen aan kettingen aan de muur. Een delegatie Steenwijkers, waaronder zijn echtgenote, proberen de situatie onder de aandacht te brengen van de Stadhouder. Dat blijkt tevergeefs. Fledderus, 35 jaar oud, hoort op 23 april 1749 het doodvonnis tegen hem uitspreken. Twee dagen later doet beul Snijder uit Kampen op het galgenveld buiten Steenwijk zijn werk. Daar staat nog een galg waar dertig jaar eerder een crimineel zijn levenseinde vond. De Kamper beul houdt 185 gulden over aan zijn opdracht. Veel Steenwijkers vluchten in die periode naar andere delen van het land.

Eerherstel voor Fledderus

Niet veel later bezoekt de Stadhouder Steenwijk. Hij ziet met eigen ogen hoe het er in de Vestingstad aan toegaat. Tijdens zijn bezoek is hij getuige van een geweldsincident. De prins laat nu wel een grondig onderzoek uitvoeren en de conclusie daarvan is dat het stadsbestuur moet opstappen. Hermannus Coop Fledderus krijgt eerherstel, al komt die uitspraak voor hem te laat. Zijn lichaam wordt verplaatst van een graf onder de galg naar de Sint Clemenskerk in de vesting. Daar rust hij opmerkelijk genoeg in het familiegraf van de familie Ram.

Wat vind je van de informatie op deze pagina?

  1. Cultuur

    Kleurrijke bloemencorso's en gondelvaarten in Weerribben-Wieden

  2. Cultuur

    Supertof en informatief; de 4 leukste (stads)wandelingen met gids

  3. Ontdek alle verhalen van toen en nu

    Sfeervolle Zuiderzeestadjes op de grens van het nieuwe land

  4. Ontdek alle verhalen van toen en nu

    De geschiedenis komt tot leven in het heden

Tip je vrienden

twitter facebook