Cultuur

Dakdekkers werken altijd in het zicht

Geschreven door

Erik

Leestijd 6 minuten

“Een uitstervend beroep? Dat zeiden ze 37 jaar geleden ook al toen ik in dit vak begon…”, glimlacht Bert Lok van Rietdekkersbedrijf Lok uit Sint Jansklooster. Hij ziet voorlopig eerder meer dan minder rietdekkers aan de slag op daken. De vraag naar vakmensen die een rieten dak van goede kwaliteit kunnen aanbrengen, blijft blijkbaar groot. Gelukkig maar, zegt Lok. “Want dit is prachtig werk. Wat je maakt, is altijd in het zicht”, vertelt de rietdekker.

Het lijkt typisch zo’n ambacht dat van vader op zoon gaat. Een misvatting, zegt Lok. “De jonge jongens rollen vaak per toeval in het vak. Dat was bij mij ook het geval. Na de Mavo wilde ik een bouwopleiding doen, maar daar kon ik niet terecht. ‘Dan ga ik niet meer naar school…’, dacht ik en toevallig kon ik bij een rietdekker uit de buurt aan de slag. Negen jaar later begon ik voor mezelf en daar heb ik nog geen dag spijt van gehad.”

Rietland

De appel viel ook weer niet heel ver van de boom. Vader Lok had een stuk rietland en de jonge Bert ging regelmatig mee maaien. “Dat vond ik meteen fantastisch. Als je in de boot op weg naar het riet stapt, kom je meteen in een andere wereld. Geen verkeer, geen mensen, nauwelijks geluid. En omdat het zwaar werk is, heb je geen tijd om na te denken. Maar goed, in die tijd kon je al nauwelijks een bestaan opbouwen als rietmaaier, dus daarin verder gaan was niet realistisch.”

Toch komt hij nog regelmatig in het rietland, vertelt hij op zijn bedrijf aan de Leeuwte, een prachtige verbinding tussen Sint Jansklooster en het vlekje Moespot. Daar heeft hij de ruimte. “Eerst woonden we nog in het dorp. Daar stond de trekker in de tuin, haha. Dat kon echt niet meer”, lacht Lok, die woont en werk op de plek waar Elfstedentocht-legende Evert van Benthem leefde voordat hij naar Canada emigreerde. Ooit was de slingerende weg het domein van agrariërs, maar tegenwoordig zijn de boerderijen bijna allemaal bewoond door mensen die mogen genieten van een schitterend uitzicht op rietvelden.

Sjouwen en sjouwen

Een van de percelen is in het bezit van Lok. “Mijn twee zonen, de een studeert voor dominee en de ander is trekkermonteur, maaien dat stuk. Zij vinden dat prachtig om te doen. Af en toe ga ik mee en dat vind ik ook nog steeds schitterend. Het is ook minder zwaar dan vroeger. Toen gebeurde alles handmatig en was het sjouwen, sjouwen en sjouwen. Maaien gebeurt nu machinaal en ook voor het transport naar de schuur zijn allerlei hulpmiddelen.”

Liefde voor rietdekken

Toch is het rietdekken geen tweede liefde, bezweert Lok. Hij ontdekte al snel zijn liefde voor dat vak. “Je werkt met een mooi natuurproduct en iedereen ziet het resultaat van je arbeid. Een installateur maakt fantastische dingen, maar niemand ziet het. Belangrijkste verschil met rietsnijden is dat je nu wel in de bewoonde wereld werkt. Je moet zelfs goed met mensen om kunnen gaan. Al was het maar omdat je eerst veel rommel maakt op het terrein. Vroeger ruimden de klanten dat op, maar tegenwoordig lever je een terrein volledig schoon op. De nieuwe doelgroep wil achteraf geen werk meer hebben.”

Bezitters woonboerderijen

Die nieuwe doelgroep zijn vooral bezitters van rietgedekte woningen. “Je ziet het hier in de Leeuwte al: ik denk dat hier vroeger vijftig boeren werkten, nu nog twee. Dat betekent dat we tegenwoordig vooral voor bezitters van woonboerderijen werken. Persoonlijk vind ik dat een leuke ontwikkeling. Deze mensen waarderen ouderwets vakmanschap en zien daar de waarde van in. Ze kennen ook het belang van een goed dak. Dat is een van de eerste onderdelen waarnaar je kijkt, als je een woning koopt.”

Rietdekken is een vak dat je vooral in de praktijk leert, zegt Lok. “Het is een kwestie van heel vaak doen en ervaring opbouwen. Het kost zeker vijf jaar voordat je het vak onder de knie hebt. Inzicht is zeker nodig. Je bouwt een dak vanaf de voet op en werkt dan naar de nok toe. Belangrijk is dat je steeds riet van de juiste afmeting pakt. Anders kom je niet goed uit. En je werkt natuurlijk in een onhandige houding op een onhandige plek. Dat maakt het allemaal niet makkelijker…”

Verschillende soorten riet

Steeds kiezen voor riet van de juiste lengte is dus essentieel. Eenvoudiger gezegd dan gedaan. “Nederlands riet bestaat wel uit twintig verschillende soorten. Riet dat je aan de slootkant maait is bijvoorbeeld heel anders dan riet van het land. Het is daardoor voortdurend passen en meten. Nou moet ik zeggen dat veruit de meeste rietdekkers zijn overgeschakeld op Chinees riet en daarvan heb je eigenlijk maar drie lengtes: kort, middel en lang. Daarmee werk je sneller en uiteindelijk ook goedkoper. Veel bouwbedrijven kiezen daarom voor rietdekkers die met Chinees riet werken. Die maken in ieder geval meer kans in het offertetraject.”

Riet uit de Wieden

Voor Lok geen reden om ook over te stappen op het importriet uit Azië. “Ik woon en werk in de Wieden, het Nederlandse rietgebied. Hier ken ik alle jongens die in het riet zitten. Dan zou ik het vreemd vinden als ik het riet zelf uit China ga halen. Een beetje een principekwestie denk ik. Bovendien hebben we het altijd druk genoeg, dus ik hoef ook niet eens over de keuze na te denken”, zegt Lok, die voornamelijk in de brede regio rondom Sint Jansklooster werkt. Verder dan een kilometer of dertig buiten het dorp komt hij zakelijk gezien zelden. Ook een teken dat het rietdekkersvak nog lang niet zo uitstervende is als sommige mensen denken.

Gevaarlijk werk

Werken op schuine hellingen lijkt gevaarlijk, maar in de praktijk valt dat mee, zegt Lok. “De ARBO-wetgeving heeft veel verbeterd. Tegenwoordig werken we met veiligheidstuigjes, valbescherming en zijn alle steigers ook heel goed beveiligd. Vroeger was dat anders. Bij een van mijn eerste klussen begon de opdrachtgever al met het afbreken van de steigers, terwijl ik boven nog aan het werk was. Toen viel ik twee meter naar beneden bovenop de mestkelder. Wonder boven wonder kwam ik met de schrik vrij…”

Dan rest nog de vraag hoe lang Lok eer van zijn werk heeft en de opdrachtgever kan genieten van een dak in goede conditie. “Dat is een lelijke vraag…”, glimlacht Lok. “Het punt is dat geen dak gelijk is. Sommige rieten daken gaan moeiteloos dertig jaar mee, anderen zijn na zeven jaar al aan vervanging toe. De helling van het dak is daarvoor vrij cruciaal. Op een plat dak blijft water veel langer hangen. Hoe flauwer een dak, hoe sneller het vervangen moet worden.”

Erik

Wat vind je van de informatie op deze pagina?

  1. Ontdek alle verhalen van toen en nu

    Sfeervolle Zuiderzeestadjes op de grens van het nieuwe land

  2. Ontdek alle verhalen van toen en nu

    De geschiedenis komt tot leven in het heden

  3. Deelfietsen: oplossing voor meer mobiliteit van inwoners en toeristen

  4. Water

    In de winter kanoën in Nationaal Park Weerribben-Wieden? Beleef een unieke ervaring.

Tip je vrienden

twitter facebook