Over de eerste bewoners van Giethoorn gaan meerdere verhalen rond, elk doordrenkt met een vleugje mysterie en geschiedenis. De oorsprong van dit schilderachtige waterdorp wordt omhuld door legendes en speculaties die de nieuwsgierigheid van bezoekers prikkelen. Waren het de Flagellanten eind 13e eeuw die, om boete te doen voor hun zonden, zichzelf geselden met stok met leren riempjes met knopen en spijkers? Of was het een groep armen die land zochten dat toch niemand wilde hebben? Wat wel duidelijk is, is dat de omstandigheden in het moerasgebied zwaar waren.

Giethoorn en de omliggende waterdorpen zijn nauw verbonden met de geschiedenis van turfwinning. In vroeger tijden werd het veen gestoken en op smalle stroken grond te drogen gelegd, bekend als 'de ribben'. Om turf te vervoeren, werden sloten en grachten, genaamd 'de weren', gegraven door de menselijke handen. Helaas leidden dijkdoorbraken tijdens zware stormen tot grote overstromingen, waarbij grote delen van het afgegraven gebied onder water kwamen te staan. Zo ontstonden de meren van de Wieden. Het karakteristiek landschap van Nationaal Park Weerribben-Wieden is dus grotendeels door mensenhanden ontstaan.