Langs vijf eeuwen historie van de Vestingstad

Leestijd 4 minuten

Meer weten over de fascinerende geschiedenis van Steenwijk, maar geen tijd voor dikke boeken of een diepgravend onderzoek in het archief? Trek dan de wandelschoenen aan voor de korte Vestingroute-wandeling door de binnenstad. Twee kilometer verderop weet je bijna alles over ruim vijf eeuwen Steenwijker geschiedenis. Loop langs de monumenten en karakteristieke locaties die het verhaal van de stad vertellen.

Download de Vestingroute en start de wandeling in het historische centrum van Steenwijk. Langs de route vertellen informatiepanelen alles over de geschiedenis van de stad die veel te verduren kreeg tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Een vast beginpunt van de route is er niet. Begin gewoon bij een van de locaties op het kaartje en volg daarna de route. Hier lees je alvast meer over wat je tegenkomt tijdens de wandeling.

Eeuwenoude stadswallen

Wandelen door Steenwijk betekent een terugkeer naar de 15e eeuw. Dan krijgt de stad al de huidige vorm met grachten en wallen. Rond 1600 is de vestiging op haar hoogtepunt. Acht bolwerken verdedigen de stad tegen vijanden, zoals later in die eeuw tegen de Spanjaarden. Op de indrukwekkende bolwerken doemen de beelden uit de Tachtigjarige Oorlog bijna als vanzelfsprekend op. Alsof de Spaanse troepen elk moment opduiken. Wandelen over de stadswallen is al eeuwenlang toegestaan. Vroeger niet, tot 1700 zijn ze alleen het domein voor militairen. Pas daarna mogen Steenwijkers er bijvoorbeeld geiten of schapen laten grazen.

Hoogste punt Steenwijk

Indrukwekkend is de Hoge Wal die letterlijk neerkijkt op de omgeving. Het is met twaalf meter boven NAP het hoogste punt van Steenwijk. Een hoogtepunt die aantoont hoe moeilijk de vestingstad vroeger veroverd kon worden. De bomen dateren uit meer vreedzame tijden. Pas nadat de wallen hun verdedigingsfunctie verloren, plantten de Steenwijkers de bomen. Dichtbij de Hoge Wal ligt het Terreplein: een nieuw plein met middeleeuwse stenen. Vermoedelijk was op deze locatie ooit een militaire verzorgingsplaats.

Afgraven stadswallen

Na de Franse tijd (1815) beginnen de Steenwijkers met het afgraven van de stadswallen. Het zand dat daarbij vrijkomt, gebruiken ze voor het dempen van de stadsgracht. De ruimte die daarmee ontstaat is een prima locatie voor bijvoorbeeld paardenmarkten en kermissen. Ook de Kornputsingel stamt niet uit de middeleeuwen. De statige straat ontstaat na het afgraven van de stadswallen. Steenwijkers kunnen vanaf dat moment ook binnen de stadsgracht nieuwbouw realiseren.

Arbeiders aan de Grachtstraat

De industriële revolutie in de 19e eeuw veranderde veel in de wereld. Ook in Steenwijk groeide de behoefte aan arbeiders. Die woonden bijvoorbeeld net buiten de de stadsgrachten aan de Grachtstraat. In de verte is een heel andere wereld zichtbaar. De rijke industrieel Jan Hendrik Tromp Meester liet de imposante villa Rams Woerthe bouwen. De route gaat niet langs dit Museumhuis, maar dat is een bezoek meer dan waard.

Stadspoorten van Steenwijk

Helaas verdwenen alle stadspoorten van Steenwijk in de loop van de eeuwen uit het straatbeeld. Ooit torenden er vier boven de stad uit. Met het afbreken van de Woldpoort in 1830 verdwijnt de laatste poort. Ook de Molen van Knol bestaat niet meer. De bliksem trof in 1908 het bouwwerk dat in 1864 is gebouwd.

Johan van de Kornput

Steenwijk eert Johan van den Kornput met een standbeeld en talloze vernoemingen. Hij is dan ook dé held van de Vestingstad die te boek staat als ‘de verdediger van Steenwijk’. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog speelt hij twee keer een belangrijke rol. In 1580/1581 verdedigt hij de stad succesvol tegen Spaansgezinde troepen. Ruim tien jaar later vecht hij zij aan zij met Prins Maurits om Steenwijk te bevrijden van de Spanjaarden. Van de Kornput bedenkt daarbij vernieuwende krijgstechnieken.

Het Noorder Bolwerk

De overwinning in 1592 op de Spanjaarden is voor heel Noord-Nederland van belang. De stad geldt als ‘poort naar het noorden’. Daarom is het versterken van de vestingwerken van Steenwijk van ‘landsbelang’. De stad krijgt maar liefst acht bolwerken, waarvan het Noorder Bolwerk het meest indrukwekkend is. Als de bolwerken in de eeuwen die volgen steeds minder van belang zijn, maken ze plaats voor de vooruitgang. Op de plek van het Noorder Bolwerk komt een nieuwe weg naar het station (nu de Jan Hendrik Tromü Meesterstraat) en een hbs-school die nu een appartementencomplex is.

Looiersgracht

Steenwijk speelt al sinds de middeleeuwen een belangrijke rol in de regio. In de tijd van de turfhandel is de stad bijvoorbeeld een tussenstation voor turf uit Drenthe dat naar het westen van het land gaat. Ook voor andere economische sectoren komen mensen naar Steenwijk. In de 19e eeuw telt de stad bijvoorbeeld zes leerlooierijen. De Looiersgracht dankt daaraan zijn naam. Daar stond vroeger de leerlooierij van de familie Podt. Boeren en schippers bezochten Steenwijk ook voor de aankoop van touwen bij de vele lijnbanen en touwslagerijen langs de grachten.

Download de route

Terug in de tijd? Download de Vestingtoute en ga naar de historische binnenstad van Steenwijk. Binnen een uur weet je alles over de geschiedenis van Steenwijk.

Wat vind je van de informatie op deze pagina?

  1. Ontdek alle verhalen van toen en nu

    Sfeervolle Zuiderzeestadjes op de grens van het nieuwe land

  2. Ontdek alle verhalen van toen en nu

    De geschiedenis komt tot leven in het heden

  3. Deelfietsen: oplossing voor meer mobiliteit van inwoners en toeristen

  4. Water

    In de winter kanoën in Nationaal Park Weerribben-Wieden? Beleef een unieke ervaring.

Tip je vrienden

twitter facebook